Le soulèvement des livres
La ribelo de la libroj
Nouvelle civilisation, nouvelle culture. Entre jeux vidéo et cinéma, ou encore culte du son et de l'image, le livre est-il, comme on l'entend en danger ? Le public reste pourtant fidèle et les livres occupent tous les terrains. Le point sur le combat du papier contre les machines.
À l'heure où le syndrome "Terminator"
(la victoire finale de la machine sur l'homme) semble plus actuel que jamais, vu que le troisième épisode, à l'instar des deux précédents, a rempli les salles du monde entier, et qu'un quatrième est déjà en chantier, on pourrait s'interroger sérieusement sur la situation du livre, cet archaïque morceau de papier qui a traversé les âges sous sa forme initiale, mais dont on prédit régulièrement la mort prochaine. Or, il s'avère que le secteur du livre fait au contraire preuve d'une belle santé, à tel point que l'avenir de l'humanité – tout du moins de l'économie – pourrait bien passer par les feuilles couvertes d'encre de nos braves "libris"
.
Nova civilizacio, nova kulturo. Situanta inter videoludoj kaj kino, aŭ ankaŭ kulto pri sonoj kaj bildoj, ĉu vere la libro estas endanĝera? La publiko tamen plu fidelas kaj la libroj okupas ĉiujn terenojn. Nuna bilanco pri la lukto de la papero kontraŭ la maŝinoj.
Nuntempe, kiam la sindromo "Terminator"
(fina venko de la maŝinoj kontraŭ la homoj) ŝajnas pli aktuala ol iam ajn, konsiderante ke la tria ĉapitro, kiel la du unuaj, plenplenigis kinejojn en la tuta mondo kaj ke la kvara jam preparatas, oni povus fari al si seriozajn demandojn pri la sorto de la libro, tiu arkaika paperaĵo, kiu senŝanĝe trairis la epokojn, sed pri kiu oni regule aŭguras baldaŭan morton. Male, konstateblas, ke la libro-sektoro tiom bonege fartas, ke la inkokovritaj folioj de niaj bravaj "libris"
povus ludi neflankigeblan rolon en la estonteco de la homaro, nu, almenaŭ de la ekonomio.
691 romans en septembre 2003
En effet, en dépit de l'avènement de nouveaux types de loisirs tels les jeux vidéo, ou même tout simplement du livre sous sa version électronique, le marché du livre connaît depuis cinq ans une croissance régulière : en 2002, elle était de 2.3 % selon les estimations du SNE, le Syndicat National de l'Édition. Le nombre de nouveaux titres diffusés est une image assez fidèle de cette progression : dorénavant, le cru de la rentrée littéraire bat chaque année son propre record. Ainsi, pas moins de 691 romans ont vu le jour en septembre 2003, soit 4 % de plus que l'année dernière, et... deux fois plus qu'il y a dix ans.
691 romanoj dum septembro 2003
Ja malgraŭ la apero de novaj distraĵoj, kiaj elektronikaj ludiloj aŭ tutsimple elektronikaj libroj, la libromerkato regule kreskas de kvin jaroj: je 2,3 % dum la jaro 2002 laux takso de la SNE, Nacia Sindikato pri Eldonado. La kvanto de dissendataj novaj titoloj sufiĉe fidele spegulas tiun kreskon : de nun la produktaĵaro de la librovenda ekperiodo ĉiujare rompas sian propran rekordon. Tiel ne malpli ol 691 romanoj aperis dum septembro 2003, tio estas 4 % pli ol pasintjare kaj ... dufoje pli ol dek jarojn antaŭe.
Après l'effet, les faits : on lit encore, et même de plus en plus, donc les livres répondent à un besoin, ou plutôt, à des besoins. Pour les identifier, arpentons donc à notre tour les couloirs évoqués plus haut, cette fois non pas pour regarder les livres mais pour épier les lecteurs, et tâchons de deviner qui lit quoi. Voyons cet homme mince, à l'écharpe rouge, portant d'épaisses lunettes : il se rend bien évidemment au rayon philosophie pour contempler Platon, Freud et Sartre.
Post l'efektoj, la faktoj: oni ankoraŭ, kaj eĉ pli kaj pli, legas, do libroj respondas al iu, aŭ pli bone, al iuj bezonoj. Por identigi ilin, niavice ni paŝadu laux la ĉi supre menciitaj koridoroj, ĉi-foje ne kun la celo librojn rigardi sed legantojn spioni, kaj ni provu diveni, kiu legas kion. Ni vidu ĉi tiun maldikan viron kun ruĝa skarpo kaj dikaj okulvitroj: li videble survojĝas al la sekcio pri filozofio por medite rigardadi Platon, Freud kaj Sartre.
Chacun cherche son livre
Cette jeune fille aux cheveux longs et la robe à fleurs ? À coup sûr, son pas sautillant la mène aux livres de poche, où trônent Balzac, Maupassant et Hugo. La dame qui arrive, entourée de trois enfants qui chahutent, se rend logiquement au rayon BD où le dernier Titeuf ou manga illustré les rendra sages comme une image. Et elle se pressera alors vers les romans à l'eau de rose. Évoquons enfin ce couple, elle, en tailleur écossais et serre-tête, et lui, en costume-cravate : ils se retrouveront aux caisses et règleront, pour l'une, le dernier Nadine de Rotschild et un livre de cuisine, pour l'autre, les mémoires de tel ou tel ancien ministre...
Chacun cherche son livre et le trouve, d'où cette conclusion : si on lit encore, c'est que la matière à lire est suffisamment variée pour contenter tout le monde. Les types de livres décrits plus haut correspondent en tout cas aux croissances de vente les plus significatives.
Ĉiu serĉas sian libron
Kio pri ĉi tiu juna virino kun longaj haroj kaj flora robo? Sendube, ŝiaj saltetemaj paŝoj kondukas ŝin al la poŝlibroj, kie tronas Balzac, Maupassant kaj Hugo. La alvenanta virino, ĉirkaŭita de tri petolantaj geinfanoj logike sin direktas al la sekcio pri bildstrioj, kie la lasta Titeuf aux ilustrita mangao igos ilin obeemaj, kiel bildoj. Poste ŝi hastos al la rozpetalecaj amromanoj. Finfine, ni parolu pri tiu paro, ŝi surhavanta skotan tajlorkostumon kaj harrubandon, li kostumon kun kravato: ili retroviĝos ĉe la kasejo kaj pagos, ŝi por la lasta libro de Nadine de Rotschild kaj kuirlibro, kaj li por la memoraĵoj de iu ministro...
Ĉiu serĉas sian libron kaj ĝin trovas, do jen konkludo: oni plu legas ĉar la legeblaĵoj estas sufiĉe diversaj por kontentigi ĉiujn. Ĉiakaze la ĉi supre priskribitaj librotipoj estas tiuj, kies vendokvantoj plej signife kreskas.
Merci Titeuf !
En effet, la "littérature générale"
, qui englobe toutes les sortes de romans, classiques comme contemporains a connu l'année dernière une progression de 3,6% par rapport à l'année précédente. Les "critiques, analyses, essais"
, soit les ouvrages liés à l'actualité, explosent eux littéralement : +13,8%. Les livres pour la jeunesse – c'est-à-dire pour les moins de 15 ans - gagnent 3,2% ;quant à la bande dessinée, elle progresse encore de +2,1%, après le boom de 2001 ( +22,3 %, merci Titeuf !). Enfin, les livres pratiques qui se rattachent à des domaines aussi variés que le tourisme, le bricolage, les arts culinaires, la santé ou encore le sport, connaissent une embellie de 7,4%. Quant aux baisses, elles affectent les encyclopédies et dictionnaires (-4,1%) ;les livres scolaires (-7,3%) et surtout la religion : -25,9%. Mais ces résultats sont moins pessimistes qu'ils en ont l'air, car, à l'intérieur de ces secteurs, on dénombre tout de même de bons chiffres, ainsi les dictionnaires de langue étrangère (+23%) et les livres d'ésotérisme (+27,9%).
Dankon al Titeuf!
Fakte la "ĝenerala literaturo"
, kiu enkalkulas ĉiajn klasikajn kaj nuntempajn romanojn, trafis pasintjare kreskadon je 3,6% kompare kun la antauxa jaro. La "recenzoj, analizoj, eseoj"
, tio estas la verkaĵoj ligitaj al la aktualaĵoj, kvazaux eksplodis: +13,8%. La libroj por junularo - t.e. malpli ol 15-jaraĝuloj - kreskis je 3,2% ; kaj bilstrioj plu progresas je 2,1% post la furorperiodo de 2001 (+22,3%, dankon al Titeuf!). Finfine, praktikaj libroj, kiuj rilatas al tiel diversaj temoj, kiel turismo, memfarado, kuirartoj, sano aux sporto spertas pliboniĝon je 7,4%. Rilate al la malkreskoj, ili trafas enciklopediojn kaj vortarojn (-4,1%) ; lernejajn librojn (-7,3%) kaj ĉefe religion: -25,9%. Sed tiuj rezultoj estas malpli pesimistaj ol ŝajnas ĉar ene de tiuj fakoj estas tamen kelkaj bonaj vendospezoj, ekzemple pri la fremdlingvaj vortaroj (+23%) aux pri la libroj pri esoterismo. (+27,9%).
On attend Harry Potter...
Et pour 2003 ? Difficile de faire des prévisions avant terme : on attend le chiffre des ventes de Noël, indicateur notamment de la répercussion des divers prix littéraires, dont l'influence serait moindre que par le passé. Et surtout, on attend la parution de Harry Potter 5 le 3 décembre chez Gallimard Jeunesse : en effet, sans être mage, on peut prédire aux libraires qui le diffuseront de belles fêtes de fin d'année.
Bref, le livre sous sa forme traditionnelle plaît à tout le monde, et, de ce fait, résiste étonnamment bien aux assauts du tout informatique / tout automatique. En d'autres termes, on connaît la fin de la saga Terminator : John Connor triomphera des machines en les assommant à grands coups de livres sur la tête !
Harry Potter atendatas...
Kaj kio pri 2003 ? Malfacilas antaŭfine prognozi : oni atendas la vendosumon de la jarfinaj festoj, kiu estas indikilo interalie de la eho de la diversaj beletraj premioj, kies influo eble estos malpli grava ol pasintece. Kaj ĉefe atendatas la apero de la kvina Harry Potter je la 3a de decembro far Gallimard Jeunesse: fakte eĉ ne-divenisto povas prognozi al la librovendistoj, kiuj disvendos ĝin, belajn jarfinajn festojn.
Resume, libro en sia tradicia formo plaĉas al ĉiuj kaj pro tio mirige rezistas la invadon de senlimaj komputiko kaj auxtomatiko. Alivorte oni konas la finon de la sagao Terminator: John Connor triumfos super la maŝinoj, frakasante iliajn kapojn per libroj !
Tradukis Benoît Fonty
- → Lire un autre article de Priscille Ducet : 'L'arbre ou la poule'
- → Accéder au sommaire du N°1 d'HADÈS
- → En apprendre plus sur la revue HADÈS
- → Découvrir l'espéranto, la langue utilisée dans cet article