1 - L'espérantisme est l'effort fait pour répandre dans le monde entier l'usage d'une langue neutre, qui, ne "s'imposant pas dans la vie intérieure des peuples et n'ayant aucunement pour but de remplacer les langues existantes"
, donnerait aux hommes des diverses nations la possibilité de se comprendre entre eux, qui pourrait servir pour les institutions publiques dans les pays où se trouvent des rivalités de langues, et dans laquelle pourraient être publiés les ouvrages qui ont un égal intérêt pour tous les peuples. Toute autre idée que tel ou tel espérantiste pourrait lier à l'espérantisme est une affaire purement privée dont l'espérantisme n'a pas à répondre.
1 - La Esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de lingvo neŭtrale homa, kiu "ne entrudante sin en la internan vivon de la popoloj kaj neniom celante elpuŝi la ekzistantajn lingvojn naciajn"
, donus al la homoj de malsamaj nacioj la eblon kompreniĝadi inter si, kiu povus servi kiel paciga lingvo de publikaj instituciojn en tiuj landoj, kie diversaj nacioj batalas inter si pri la lingvo, kaj en kiu povus esti publikigataj tiuj verkoj, kiuj havas egalan intereson por ĉiuj popoloj. Ĉiu alia ideo aŭ espero, kiun tiu aŭ alia Esperantisto ligas kun la Esperantismo, estas lia afero pure privata por kiu la Esperantismo ne respondas.
2 - Comme actuellement aucun chercheur au monde ne doute qu'une langue internationale ne peut être qu'une langue artificielle, et comme tous les essais depuis deux siècles n'ont présenté que des projets théoriques et que la seule langue effectivement terminée et s'étant montrée apte à toutes les relations est la langue Espéranto, les partisans de l'idée d'une langue internationale, ayant conscience qu'une dispute théorique n'aboutirait à rien, et que le but ne peut être atteint que par un travail pratique, se sont groupés depuis longtemps autour de la seule langue espéranto et travaillent pour sa diffusion et l'enrichissement de sa littérature.
2 - Ĉar en la nuna tempo neniu esploranto en la tuta mondo jam dubas pri tio, ke lingvo internacia povas esti nur lingvo arta, kaj ĉar el ĉiuj multegaj provoj, faritaj en la daŭro de la lastaj du centjaroj, ĉiuj prezentas nur teoriajn projektojn, kaj lingvo efektive finita, ĉiuflanke elprovita, perfekte vivipova kaj en ĉiuj rilatoj pleje taŭga montriĝis nur unu sola lingvo Esperanto, tial la amikoj de la ideo de lingvo internacia, konsciante, ke teoria disputado kondukos al nenio kaj ke la celo povas esti atingita nur per laborado praktika, jam de longe ĉiuj grupiĝis ĉirkaŭ la sola lingvo Esperanto kaj laboras por ĉia disvastigado kaj riĉigado de ĝia literaturo.
3 - L'auteur de l'espéranto ayant dès le début et une fois pour toutes renoncé à tout droit et privilège personnels relatifs à cette langue, l'Espéranto n'est "la propriété de personne"
, ni au point de vue matériel ni au point de vue moral. Le Maître de la langue est le monde entier et chacun peut éditer en cette langue ou sur elle tous les ouvrages qu'il désire et l'employer pour tous les buts possibles.
3 - Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas "nenies propaĵo"
, nek en rilato materiala, nek en rilato morala. Materiala mastro de tiu ĉi lingvo estas la tuta mondo kaj ĉiu deziranto povas eldonadi en aŭ pri tiu ĉi lingvo ĉiajn verkojn, kiajn li deziras, kaj uzadi la lingvon por ĉiaj eblaj celoj.
4 - L'espéranto ne dépend d'aucun homme en particulier et qui aurait le droit de légiférer. Toutes les opinions et tous les ouvrages du créateur de l'espéranto, comme des autres espérantistes ont un caractère absolument privé. Le seul livre que tous les Espérantistes doivent reconnaître une fois pour toutes est le 'Fundamento de Esperanto' dans lequel personne n'a le droit de faire même le plus petit changement. Si quelqu'un décline des règles et des modèles donnés dans le dit ouvrage, il ne peut jamais se justifier par les mots : "ainsi que le désire ou le conseille l'auteur de l'espéranto"
. Les idées qui ne peuvent s'exprimer commodément à l'aide des matériaux qu'on y trouve peuvent être rendues par tout espérantiste de la manière qu'il trouve la plus juste, comme en toute autre langue. Mais, pour plus d'unité, il est recommandé à tous les espérantistes d'imiter le plus possible le style des ouvrages du créateur de l'espéranto.
4 - Esperanto havas neniun personan leĝdonanton kaj dependas de neniu aparta homo. Ĉiuj opinioj kaj verkoj de la kreinto de Esperanto havas, simile al la opinioj kaj verkoj de ĉiu alia Esperantisto, karakteron absolute privatan. La sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj Esperantistoj fundamento de la lingvo Esperanto estas la verketo 'Fundamento de Esperanto', en kiu neniu havas la rajton fari eĉ la plej malgrandan ŝanĝon. Se iu dekliniĝas de la reguloj kaj modeloj donitaj en la dirita verko, li neniam povas pravigi sin per la vortoj: "tiel deziras aŭ konsilas la aŭtoro de Esperanto"
. Ĉiun ideon, kiu ne povas esti oportune esprimata per tiu materialo, kiu troviĝas en la 'Fundamento de Esperanto', ĉiu Esperantisto havas la rajton esprimi en tia maniero, kiun li trovas la plej ĝusta, tiel same, kiel estas farate en ĉiu alia lingvo. Sed pro plena unueco de la lingvo al ĉiuj Esperantistoj estas rekomendate imitadi kiel eble plej multe tiun stilon, kiu troviĝas en la verkoj de la kreinto de Esperanto.
5- Est nommé espérantiste celui qui sait et emploie la langue espéranto, pour quelque but que ce soit. L'adhésion à une société espérantiste est recommandable, mais non obligatoire.
5 - Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto, tute egale, por kiaj celoj li ĝin uzas. Apartenado al ia aktiva Societo esperantista por ĉiu Esperantisto estas rekomendinda, sed ne deviga.
"Le projet est le brouillon de l'avenir. Parfois, il faut à l'avenir des centaines de brouillons."