Les pleurs du lac
La ploroj de la lago
Pour fournir en fleurs le marché européen, les fermes industrielles se multiplient sur les rives du lac Naivasha, au Kenya, menaçant gravement l'écosystème local. Une manne économique que les pouvoirs publics peinent à contrôler.
Nairobi
Sur les rives du lac Naivasha, à une centaine de kilomètres au nord-ouest de Nairobi, les pêcheurs et les environnementalistes assistent, impuissants, à la détérioration d'un écosystème d'une rare richesse. Pour fournir le marché européen en fleurs exotiques à longueur d'année, les serres se sont multipliées sur les rives de cette importante réserve d'eau douce. Le lac Naivasha, d'une superficie de 170 kilomètres carrés, abritant une faune variée, est désormais menacé par la pollution et l'imposante soif des fermes industrielles.
Por provizi la eŭropan merkaton per floroj, la industriaj farmobienoj multiĝas ĉe la bordoj de la lago Naivasha, en Kenjo, grave minacantaj la lokan ekosistemon. Ekonomia fortuno, kiun la aŭtoritatoj pene regas.
Nairobi
Ĉe la bordoj de la lago Naivasha, ĉirkaŭ cent kilometrojn nord-okcidente de Nairobi, la fiŝkaptistoj kaj fakuloj pri medio konstatas, senpotencaj, la difektiĝon de nekutime altvalora ekosistemo. Por provizi la eŭropan merkaton per ekzotaj floroj dum la tuta jaro, la forcejoj plimultiĝis ĉe la bordoj de tiu granda sensala akvorezervujo. La lago Naivasha, kun areo de 170 kvadrataj kilometroj ŝirmantaj diversspecan faŭnon, de nun estas minacata de la poluado kaj de la konsiderinda soifo de la industriaj farmobienoj.
L'industrie horticole emploie près de 30 000 travailleurs dans la région du lac Naivasha, et, dans un pays en développement comme le Kenya, où le taux de chômage est de 40%, cette industrie est la manne économique de toute la région et attire les travailleurs par milliers. De grandes entreprises de floriculture européennes, telle la britannique Flamingo et la hollandaise Sher Agencies, profitent de l'importante réserve en eau douce du lac Naivasha, de la présence d'une main d'œuvre bon marché et d'un gouvernement plutôt accommodant sur les normes environnementales pour multiplier les fermes industrielles. Mais la pression grandissante exercée sur le lac met en péril la survie d'un riche écosystème dont dépendent depuis des générations de nombreux pêcheurs, éleveurs et agriculteurs.
"À ce rythme, le lac ne pourra pas survivre plus de quinze ou vingt ans"
, affirme Nicholas Kitavi Nzioka, agent environnemental au conseil municipal de Naivasha. Depuis quelques années, le niveau d'eau du lac diminue à un rythme alarmant, alors que la consommation en eau à des fins d'irrigation dans les fermes industrielles ne cesse d'augmenter. La source du lac, située dans les collines avoisinantes, ne suffit plus à régénérer le lac et la région connaît des saisons des pluies de moins en moins abondantes.
La hortikultura industrio laborigas preskaŭ 30 000 homojn en la regiono de la lago Naivasha, kaj, en evoluanta lando, kia Kenjo, kie la senlaboreca procento estas 40%, tiu industrio estas la ekonomia fortuno de la tuta regiono kaj allogas laboristojn milope. Grandaj eŭropaj florkultivaj entreprenoj, kiaj la brita Flamingo kaj la nederlanda Sher Agencies, profitas la grandan sensalan akvorezervujon de la lago Naivasha, la ĉeeston de malmultekosta laboristaro kaj registaron sufiĉe akordiĝeman pri la mediaj normoj por multobligi la industriajn farmobienojn. Sed la kreskanta premo sur la lago endanĝerigas la pluvivon de riĉa ekosistemo, el kiu de pluraj generacioj dependas multaj fiŝkaptistoj, bredistoj kaj agrikulturistoj.
"Laŭ tiu rapideco, la lago ne povos pluvivi pli ol dek kvin aŭ dudek jarojn"
, asertas Nicholas Kitavi Nzioka, primedia dungito en la urba konsilio de Naivasha. De kelkaj jaroj, la akvonivelo de la lago malkreskas laŭ maltrankviliga rapideco, dum la akvo-konsumado celanta irigacion en la industriaj farmobienoj senĉese kreskas. La lagofonto, situanta en la ĉirkaŭantaj montetoj, ne plu sufiĉas por akvonutri la lagon kaj la regiono spertas malpli kaj malpli abundajn pluvsezonojn.
Les résidents de la région constatent aussi de graves changements dans le lac Naivasha. Le tilapia
, poisson pêché traditionnellement dans la région, a complètement disparu, tandis que l'écoulement d'engrais chimiques, utilisés dans les fermes, a entraîné une multiplication des algues et l'apparition d'une nouvelle plante, la jacinthe d'eau, véritable peste dans plusieurs lacs d'Afrique. "Les algues ont recouvert d'importantes zones de reproduction des poissons et empêchent l'oxygénation de l'eau"
, explique David Kilo du Lake Naivasha Anti-Poching and Conservation Group. D'autres produits nocifs s'écoulent aussi jusqu'au lac et il n'est pas rare d'y découvrir des groupes de poissons ou d'oiseaux morts, ce que les riverains n'observaient pas avant l'ouverture des fermes. L'année dernière, une dizaine de vaches sont mortes après avoir bu l'eau d'un ruisseau qui coulait d'une des fermes. L'incident déclencha un important conflit, opposant les éleveurs de la région aux fermes florales.
La tiuregionaj loĝantoj konstatas ankaŭ gravajn ŝanĝojn en la lago Naivasha. La tilapia
, fiŝo tradicie kaptita en la regiono, tute malaperis, dum la elfluado de kemiaj sterkaĵoj uzataj en la farmobienoj kaŭzis multobliĝon de la algoj kaj aperon de nova planto, la akvo-hiacinto, vera pesto en pluraj afrikaj lagoj. "La algoj kovris grandajn fiŝ-reproduktiĝajn areojn kaj malhelpas la oksigeniĝadon de la akvo"
, klarigas David Kilo de la Lake Naivasha Anti-Poching and Conservation Group. Ankaŭ aliaj nocaj produktaĵoj verŝiĝas ĝis la lago kaj ne maloftas tie malkovri arojn da mortintaj fiŝoj aŭ birdoj, kion la lagoborduloj ne vidis antaŭ ol ekfunkciis la farmobienoj. Lastjare, deko da bovinoj mortis post trinko de akvo elfluanta el unu el la farmobienoj. La incidento estigis gravan konflikton oponigantan la regionajn bredistojn kontraŭ la flor-farmobienoj.
Malgré ces problèmes, ni le gouvernement ni la municipalité ne semblent en mesure d'imposer des restrictions efficaces pour gérer l'exploitation du lac Naivasha. Le conseil municipal n'a pas les moyens de défendre l'intérêt de ses citoyens face aux investisseurs étrangers. "Ce sont des grosses compagnies avec d'importantes ressources et des contacts au sein du gouvernement"
, explique M. Kitavi Nzioka. La municipalité n'a pas les moyens financiers et techniques pour leur tenir tête. Quant à la National Environment Managment Agency, qui doit s'assurer du respect des normes environnementales, elle n'emploie qu'une seule officière pour patrouiller toute la région. Aucune agence gouvernementale n'a d'ailleurs réalisé d'étude pour évaluer les impacts de l'industrie horticole sur l'écosystème.
Les fermes ne payent pratiquement aucunes taxes municipales et doivent plus de 70 millions de shillings en droits territoriaux. "La municipalité ne reçoit même pas 0,1% des revenus de l'exploitation du lac Naivasha"
, explique l'agent environnemental du conseil. La ville peine aussi à fournir toutes les infrastructures nécessaires au bien-être des milliers de travailleurs qui migrent vers la région pour y trouver de l'emploi. Le développement local a donc plutôt souffert de l'investissement massif dans la région, selon M. Kitavi Nzioka. "La présence des fermes n'a pas fait de notre ville ce qu'elle devrait être"
, juge-t-il.
Malgraŭ tiuj malfacilaĵoj, nek la registaro, nek la municipo ŝajnas kapablaj altrudi efikajn limigojn por mastrumi la ekspluatadon de la lago Naivasha. La urba konsilio ne havas la rimedojn por defendi la komunan bonon de siaj civitanoj kontraŭ la eksterlandaj investantoj. "Ili estas grandaj entreprenoj kun gravaj rimedoj kaj kontaktoj meze de la registaro"
, klarigas M. Kitavi Nzioka. La municipo ne havas la financajn kaj teknikajn rimedojn por kontraŭstari ilin. Kaj se temas pri la National Environment Managment Agency, kiu devas kontroli la konformiĝon al la primediaj normoj, en ĝi laboras nur unu oficistino por trapatroli la tutan regionon. Cetere, neniu registara agentejo esploris por taksi la efikojn de la hortikultura industrio sur la ekosistemon.
La farmobienoj pagas preskaŭ neniun urban imposton kaj ŝuldas pli ol 70 milionojn da ŝilingoj rilate la teritoriajn akcizojn. "La municipo ricevas eĉ ne 0,1% de la enspezoj de la ekspluatado de la lago Naivasha"
, eksplikas la primedia dungito de la urba konsilio. La urbo ankaŭ penas por disponigi ĉiujn infrastrukturojn necesajn al la bonstato de la miloj da laboristoj, kiuj migras al la regiono por tie trovi laboron. La loka evoluado do pli ĝuste suferis pro la grandega investado en la regionon, laŭ M. Kitavi Nzioka. "La ekzisto de la farmobienoj ne estigis nian urbon tio, kio ĝi devus esti"
, li opinias.
Tradukis Laurent Vignaud